Sprawozdanie dotyczące prognozy strategicznej z 2022 r.: powiązanie transformacji ekologicznej i cyfrowej w nowym kontekście geopolitycznym

Komisja przyjęła dziś sprawozdanie dotyczące prognozy strategicznej z 2022 r. pt. „Powiązanie transformacji ekologicznej i cyfrowej w nowym kontekście geopolitycznym”. Na potrzeby przygotowań do przyspieszenia obu transformacji, w sprawozdaniu określono dziesięć kluczowych obszarów działania w celu maksymalizacji synergii i spójności między naszymi ambicjami klimatycznymi i cyfrowymi.

Dzięki temu UE wzmocni swoją odporność międzysektorową i otwartą strategiczną autonomię oraz będzie lepiej przygotowana, aby sprostać nowym globalnym wyzwaniom do 2050 r.

Aby do 2050 r. osiągnąć neutralność klimatyczną, musimy uwolnić siłę cyfryzacji. Jednocześnie najistotniejszym elementem transformacji cyfrowej musi być zrównoważony rozwój. Dlatego też w przedstawianym dziś sprawozdaniu dotyczącym prognozy strategicznej rozważono dokładnie, jak najlepiej dostosować nasze dwojakie cele, szczególnie obecnie, gdy nabierają one istotnego znaczenia dla naszego bezpieczeństwa ze względu na zmiany geopolityczne, z jakimi mamy do czynienia. Przykładowo – od 2040 r. głównym źródłem metali i minerałów nieodzownych na potrzeby nowych technologii mógłby być recykling, o ile tylko Europa rozwiąże problem niedoboru surowców. Zrozumienie wzajemnego oddziaływania obu aspektów dwojakiej transformacji, a jednocześnie dążenie do otwartej strategicznej autonomii, to właściwy kierunek. – oświadczył Maroš Šefčovič, wiceprzewodniczący do spraw stosunków międzyinstytucjonalnych i prognozowania.

Transformacja ekologiczna i transformacja cyfrowa to priorytety programu politycznego Komisji, który w 2019 r. określiła przewodnicząca Ursula von der Leyen. W obliczu agresji Rosji wobec Ukrainy Europa jeszcze szybciej przejmuje globalne przywództwo w dziedzinie klimatu i technologii cyfrowych, z determinacją podejmując kluczowe wyzwania – od energii i żywności po obronność i najnowocześniejsze technologie. Z tej perspektywy w sprawozdaniu dotyczącym prognozy strategicznej z 2022 r. przedstawiono przyszłościową całościową analizę interakcji między aspektami dwojakiej transformacji, uwzględniając rolę nowych i powstających technologii, a także kluczowych czynników geopolitycznych, społecznych, gospodarczych i regulacyjnych kształtujących powiązania obu aspektów transformacji, a więc ich zdolność do wzajemnego wzmacniania się.

Technologie niezbędne dla dwojakiej transformacji w perspektywie 2050 r.

Z jednej strony technologie cyfrowe pomagają UE w dążeniu do neutralności klimatycznej, ograniczaniu zanieczyszczenia i przywracaniu różnorodności biologicznej. Z drugiej jednak strony ich rozpowszechnienie powoduje rosnące zużycie energii, wytwarzanie coraz większej ilości odpadów elektronicznych i coraz silniejszy wpływ na środowisko.

Energia, transport, przemysł, budownictwo i rolnictwo

Pięć sektorów emitujących najwięcej gazów cieplarnianych w UE – to sektory, które mają kluczowe znaczenie dla udanego powiązania transformacji ekologicznej i cyfrowej. Technologie odegrają kluczową rolę w zmniejszaniu śladu węglowego tych sektorów. Do 2030 r. większość redukcji emisji CO₂ dokona się w dostępnych obecnie technologiach. Osiągnięcie neutralności klimatycznej i obiegu zamkniętego do 2050 r. będzie jednak możliwe dzięki nowym technologiom, które obecnie są na etapie eksperymentów, demonstracji lub prototypów. Przykładowo:

• W sektorze energetycznym – innowacyjne czujniki, dane satelitarne i technologie blockchain mogłyby pomóc w zwiększeniu bezpieczeństwa energetycznego UE dzięki lepszemu prognozowaniu produkcji energii i zapotrzebowania na nią, zapobieganie zakłóceniom wynikającym z pogody lub ułatwianie wymiany transgranicznej.
• W sektorze transportu – nowa generacja akumulatorów lub technologie cyfrowe, m.in. sztuczna inteligencja i internet rzeczy, umożliwią daleko idące zmiany w kierunku zrównoważoności i multimodalnej mobilności w różnych rodzajach transportu – nawet w przewozach lotniczych na krótkich dystansach.
• We wszystkich sektorach przemysłu – do poprawy projektowania, produkcji i konserwacji mogłyby przyczynić się „cyfrowe bliźniaki”, czyli wirtualne odpowiedniki fizycznych przedmiotów lub procesów wykorzystujące dane w czasie rzeczywistym i uczenie się maszyn.
• W budownictwie – modelowanie informacji o budynkach umożliwiłoby poprawę efektywności energetycznej i wodnej, wpływając na wybory w zakresie projektowania oraz na wykorzystanie budynków.
• Wreszcie w rolnictwie – obliczenia kwantowe w połączeniu z bioinformatyką mogą pozwolić na lepsze zrozumienie procesów biologicznych i chemicznych niezbędnych do ograniczenia stosowania pestycydów i nawozów.

Czynniki geopolityczne, społeczne, gospodarcze i regulacyjne wpływające na dwojaką transformację

Obecna niestabilność geopolityczna potwierdza potrzebę nie tylko przyspieszenia dwojakiej transformacji, ale również zmniejszenia naszych strategicznych zależności. W perspektywie krótkoterminowej będzie to nadal wpływać na ceny energii i żywności, a przez to wywoływać poważne skutki społeczne. W perspektywie średnio- i długoterminowej – niezwykle ważny pozostanie m.in. zrównoważony dostęp do surowców o kluczowym znaczeniu dla dwojakiej transformacji, przez co rosnąć będzie presja na wybór łańcuchów dostaw, które są krótsze, mniej podatne na zagrożenia i w miarę możliwości obejmują tylko zaprzyjaźnione państwa („friendshoring”).

Dla dwojakiej transformacji kluczowy będzie również wymóg, aby model gospodarczy UE sprzyjał dobrostanowi oraz charakteryzował się zrównoważonością i obiegiem zamkniętym. Ważną rolę odgrywać będzie pozycja UE jako podmiotu wyznaczającego globalne standardy, natomiast warunkami sukcesu, obok mobilizacji inwestycji publicznych i prywatnych, będą m.in. sprawiedliwość społeczna i budowanie umiejętności. Oczekuje się, że do 2030 r. na dodatkowe inwestycje dostosowane do przyszłych wyzwań potrzeba będzie prawie 650 mld euro.

Dziesięć kluczowych obszarów działania

W sprawozdaniu wskazano obszary, w których konieczna jest reakcja polityczna w celu zmaksymalizowania możliwości i zminimalizowania potencjalnego ryzyka wynikającego z dwojakiej transformacji:

1. Wzmocnienie odporności i otwartej strategicznej autonomii w sektorach kluczowych dla dwojakiej transformacji, na przykład poprzez prace unijnego obserwatorium technologii krytycznych lub działania na rzecz bezpieczeństwa żywnościowego w ramach wspólnej polityki rolnej.
2. Skuteczniejsza dyplomacja ekologiczna i cyfrowa wykorzystująca potencjał UE w zakresie regulacji i normalizacji przy jednoczesnym promowaniu wartości UE i wspieraniu partnerstw.
3. Strategiczne zarządzanie dostawami kluczowych materiałów i towarów poprzez przyjęcie długoterminowego podejścia systemowego w celu uniknięcia nowej pułapki zależności.
4. Zwiększenie spójności gospodarczej i społecznej, np. poprzez wzmocnienie ochrony socjalnej i państwa opiekuńczego, przy czym ważną rolę odgrywają również strategie rozwoju regionalnego i inwestycje.
5. Dostosowanie systemów kształcenia i szkolenia do szybko zmieniających się realiów technologicznych i społeczno-gospodarczych, a także wspieranie mobilności pracowników między sektorami.
6. Mobilizowanie dodatkowych inwestycji, dostosowanych do przyszłych wyzwań, w nowe technologie i infrastrukturę, szczególnie w badania naukowe i innowacje oraz synergie między kapitałem ludzkim a technologią, przy czym projekty transgraniczne będą mieć kluczowe znaczenie dla łączenia zasobów unijnych, krajowych i prywatnych.
7. Opracowanie ram monitorowania w celu pomiaru dobrostanu w sposób wykraczający poza PKB oraz w celu oceny pozytywnych skutków cyfryzacji i jej ogólnego śladu węglowego, energetycznego i środowiskowego.
8. Zapewnienie nieulegających dezaktualizacji ram regulacyjnych jednolitego rynku, sprzyjających zrównoważonym modelom działalności gospodarczej i zachowań konsumenckich, na przykład poprzez stałe zmniejszanie obciążeń administracyjnych, aktualizowanie narzędzi polityki w dziedzinie pomocy państwa lub stosowanie sztucznej inteligencji w celu wspierania kształtowania polityki i zaangażowania obywateli.
9. Wzmocnienie globalnego podejścia do ustanawiania norm i czerpanie korzyści z pionierskiej roli UE w dziedzinie konkurencyjnego zrównoważonego rozwoju opierającego się na zasadzie ograniczania zużycia, naprawiania, ponownego wykorzystywania i recyklingu (reduce, repair, reuse, recycle).
10. Promowanie solidnych ram cyberbezpieczeństwa i bezpiecznej wymiany danych w celu m.in. zapewnienia podmiotom krytycznym możliwości zapobiegania zakłóceniom, odpierania ich i niwelowania ich skutków, a ostatecznie w celu budowania zaufania do technologii związanych z dwojaką transformacją.

Dalsze działania

Komisja będzie nadal wdrażać swój plan prognozy strategicznej, wnosząc jedocześnie wkład merytoryczny w inicjatywy ujęte w programie prac Komisji na przyszły rok.

W dniach 17–18 listopada 2022 r. odbędzie się współorganizowana przez Komisję doroczna konferencja dotycząca europejskiego systemu analiz strategicznych i politycznych (ESPAS), służąca omówieniu wniosków ze sprawozdania dotyczącego prognozy strategicznej z 2022 r. i przygotowania gruntu pod edycję z 2023 r.

IBM podczas uroczystej gali nagrodził swoich najlepszych Partnerów Handlowych w Polsce za rok 2021.