Komisja Europejska uruchomiła dzisiaj pakiet środków wspierających europejskie start-upy i MŚP w rozwoju godnej zaufania sztucznej inteligencji (AI), która jest zgodna z wartościami i przepisami UE. Jest to efekt osiągniętego w grudniu 2023 r. porozumienia politycznego dotyczącego europejskiego aktu w sprawie AI – pierwszego na świecie kompleksowego prawa dotyczącego sztucznej inteligencji – który będzie wspierać rozwój, wdrażanie i wykorzystanie godnej zaufania AI w UE.
W orędziu o stanie Unii z 2023 r. przewodnicząca Komisji Ursula von der Leyen zapowiedziała nową inicjatywę mającą na celu udostępnienie europejskich superkomputerów innowacyjnym europejskim start-upom AI, aby mogły uczyć swoje modele godnej zaufania AI. Pierwszym krokiem było ogłoszenie przez Komisję w listopadzie 2023 r. Wielkiego wyzwania AI – konkursu, w którym jako nagrodę start-upy AI mogą otrzymać wsparcie finansowe i dostęp do obliczeń superkomputerowych.
Opublikowany dziś pakiet pozwoli zrealizować tę obietnicę poprzez szeroki wachlarz środków wspierających start-upy oraz innowacje w dziedzinie AI, w tym wniosek o zapewnienie start-upom AI oraz szeroko rozumianej wspólnocie innowacji uprzywilejowanego dostępu do superkomputerów. Na pakiet składają się:
- zmiana rozporządzenia w sprawie EuroHPC w celu utworzenia fabryk sztucznej inteligencji – nowego filaru działań Wspólnego Przedsięwzięcia na rzecz superkomputerów. Te nowe działania obejmują m.in.:
- pozyskiwanie, ulepszanie i eksploatację superkomputerów przeznaczonych do pracy z AI, aby umożliwić szybkie uczenie maszynowe i trenowanie dużych modeli AI ogólnego przeznaczenia;
- ułatwianie dostępu do superkomputerów przeznaczonych do pracy z AI, przyczyniając się w ten sposób do wykorzystania AI przez większą liczbę użytkowników publicznych i prywatnych, w tym start-upy i MŚP;
- oferowanie pojedynczego punktu kontaktowego dla start-upów i innowatorów, wspieranie ekosystemu start-upów i badań naukowych w dziedzinie AI w zakresie opracowywania algorytmów, oceny testów i walidacji modeli AI o dużej skali, zapewnianie urządzeń do programowania przyjaznych superkomputerom i innych usług wspomagających AI;
- umożliwianie rozwoju różnych nowych zastosowań AI opartych na modelach AI ogólnego przeznaczenia;
- decyzja w sprawie ustanowienia w ramach Komisji Urzędu ds. Sztucznej Inteligencji, który zadba o rozwój i koordynację polityki w zakresie AI na poziomie europejskim, jak i będzie nadzorował wdrażanie i egzekwowanie przepisów przyszłego aktu w sprawie sztucznej inteligencji;
- komunikat w sprawie start-upów i innowacji w dziedzinie AI w UE, w którym przedstawiono dodatkowe kluczowe działania:
- wsparcie finansowe, które Komisja przeznaczy na generatywną AI za pośrednictwem programów „Horyzont Europa” i „Cyfrowa Europa”. Realizacja pakietu będzie wiązała się z dokonaniem do 2027 r. dodatkowych inwestycji publicznych i prywatnych o łącznej wartości około 4 mld EUR;
- inicjatywy towarzyszące mające na celu wzmocnienie puli talentów w UE w zakresie generatywnej AI poprzez działania na rzecz kształcenia, szkolenia oraz nabywania lub zmiany kwalifikacji;
- dalsze zachęcanie do inwestycji publicznych i prywatnych w przedsiębiorstwa typu start-up i scale-up w dziedzinie AI, w tym poprzez kapitał wysokiego ryzyka lub wsparcie kapitałowe (m.in. za pośrednictwem nowych inicjatyw w ramach programów „Akcelerator” EIC i InvestEU);
- przyspieszenie rozwoju i wdrażania wspólnych europejskich przestrzeni danych udostępnianych społeczności zajmującej się AI, dla której dane są głównym zasobem umożliwiającym trenowanie i udoskonalanie modeli. Aktualną sytuację w tym względzie przedstawiono w opublikowanym również dzisiaj nowym dokumencie roboczym służb Komisji w sprawie wspólnych europejskich przestrzeni danych;
- inicjatywę „GenAI4EU”, której celem jest wspieranie rozwoju nowych sposobów użycia i nowych zastosowań w 14 europejskich ekosystemach przemysłowych, jak i w sektorze publicznym. Obszary zastosowania obejmują robotykę, zdrowie, biotechnologię, produkcję, transport, klimat i światy wirtualne.
We współpracy z kilkoma państwami członkowskimi Komisja tworzy również dwa konsorcja na rzecz europejskiej infrastruktury cyfrowej (EDIC):
- „sojusz na rzecz technologii językowych” (ALT-EDIC), którego celem jest zarówno budowa wspólnej europejskiej infrastruktury w zakresie technologii językowych w odpowiedzi na niewystarczającą ilość danych dotyczących języków europejskich, które to dane są potrzebne do trenowania AI w ramach różnych rozwiązań, jak i zachowanie bogactwa różnorodności językowej i kulturowej Europy. Sojusz ten wesprze rozwój dużych europejskich modeli językowych;
- „CitiVERSE” EDIC będzie wykorzystywać najnowocześniejsze narzędzia AI, aby opracować i rozbudować lokalne cyfrowe bliźniaki na rzecz inteligentnych społeczności, pomagając w ten sposób miastom w symulacji i optymalizacji procesów – zaczynając od zarządzania ruchem, a kończąc na gospodarowaniu odpadami.
Komunikat „AI w Komisji”
Komisja przyjęła dziś również komunikat przedstawiający jej własne podejście strategiczne do wykorzystania AI. Tę strategiczną wizję opracowano w oczekiwaniu na wdrożenie europejskiego aktu w sprawie AI i w ramach wewnętrznych przygotowań do niego. Przewiduje ona konkretne działania w zakresie sposobu budowania przez Komisję zdolności instytucjonalnych i operacyjnych mających zapewnić opracowanie i wykorzystanie AI, która jest godna zaufania, bezpieczna i etyczna. Komisja przygotowuje się również do wspierania europejskich administracji publicznych we wdrażaniu i wykorzystaniu sztucznej inteligencji.
Co dalej?
Parlament Europejski i Rada przyjrzą się teraz proponowanym przez Komisję zmianom rozporządzenia w sprawie ustanowienia Wspólnego Przedsięwzięcia w dziedzinie Europejskich Obliczeń Wielkiej Skali.
Urząd ds. Sztucznej Inteligencji zostanie utworzony w ramach Komisji. Będzie on wdrażał przyszły akt w sprawie AI na poziomie UE oraz nadzorował przepisy dotyczące modeli i systemów AI ogólnego przeznaczenia. Oczekuje się, że stanie się on centralnym podmiotem koordynującym politykę w zakresie AI na poziomie UE oraz że będzie współpracować z innymi służbami Komisji, organami UE, państwami członkowskimi i społecznością zainteresowanych stron. Urząd będzie miał również wymiar międzynarodowy – będzie promować unijne podejście do zarządzania AI oraz wnosić wkład w międzynarodowe działania UE w zakresie AI. Ogólnie rzecz biorąc, Urząd ds. Sztucznej Inteligencji powinien poszerzać wiedzę na temat AI i ułatwiać jej zrozumienie oraz wspierać wdrażanie AI i innowacje w tej dziedzinie. Decyzja o utworzeniu Urzędu ds. Sztucznej Inteligencji wejdzie w życie w dniu 21 lutego 2024 r..
Państwa członkowskie przy wsparciu Komisji utworzą teraz konsorcja na rzecz europejskiej infrastruktury cyfrowej ALT-EDIC i CitiVERSE EDIC.
Kontekst
Komisja już od wielu lat ułatwia i zacieśnia współpracę w zakresie sztucznej inteligencji w całej UE w celu zwiększenia konkurencyjności i zapewnienia zaufania w oparciu o unijne wartości. W opublikowanej w 2020 r. białej księdze Komisji w sprawie AI przedstawiono jasną wizję sztucznej inteligencji w Europie jako ekosystemu doskonałości i zaufania. W kwietniu 2021 r. Komisja przedstawiła wniosek dotyczący unijnego aktu w sprawie sztucznej inteligencji oraz, we współpracy z państwami członkowskimi, nowy skoordynowany plan, aby zapewnić bezpieczeństwo i prawa podstawowe obywateli i przedsiębiorstw i jednocześnie wzmocnić inwestycje i innowacje we wszystkich państwach UE. W grudniu 2023 r. współprawodawcy wstępnie uzgodnili treść unijnego aktu w sprawie AI. Jest to pierwsze na świecie kompleksowe prawo dotyczące sztucznej inteligencji.
