Jakie potrzeby kompetencyjne w firmach teleinformatycznych ujawniła pandemia koronawirusa? Jakie kwalifikacje będą potrzebne w sytuacji prognozowanych skutków pandemii? Informacji na ten temat dostarczają wyniki wspólnego badania sektorowych rad TCB i IT.
Sektorowa Rada ds. Kompetencji Telekomunikacja i Cyberbezpieczeństwo (TCB) wspólnie z Sektorową Radą ds. Kompetencji – Informatyka (IT) sprawdziły, w jaki sposób pandemia i jej dotychczasowe skutki wpłynęły na potrzeby kompetencyjne w firmach z reprezentowanych przez nie sektorów. Celem wspólnie zorganizowanego badania jest identyfikacja kluczowych obszarów działań podejmowanych w warunkach pandemicznych i związanych z nimi strategicznych potrzeb kompetencyjnych. Chodzi o zdefiniowanie zarówno potrzeb ujawnionych już przez pandemię, jak i oczekiwanych w związku z prognozowanymi skutkami sytuacji pandemicznej.
Obecnie obserwowane zmiany będą miały trwały wpływ na dalszy rozwój sytuacji na rynku pracy w sektorze IT. Pandemia i jej skutki wpłynęły na zwiększenie zapotrzebowania na kompetencje związane z zapewnieniem ciągłości działania firm oraz ich bezpiecznego funkcjonowania w nowych, kształtujących się obecnie warunkach. Niezbędny jest nowy model zarządzania pozyskiwaniem i rozwojem kwalifikacji koniecznych do sprawnego obsłużenia dynamicznie wdrażanych procesów cyfryzacji – mówi Beata Ostrowska, Wiceprezes Polskiego Towarzystwa Informatycznego, Przewodnicząca Sektorowej Rady ds. Kompetencji – Informatyka.
Pandemia COVID-19 wywołała nieodwracalne zmiany, które mają ogromny wpływ na życie, zdrowie i zachowania społeczeństwa. Rządzący z całego świata musieli dokonać wielu zmian w ustawodawstwie, które często bywały nagłe i restrykcyjne, a ich skutki odczuwalne są do dzisiaj. Dla wielu sektorów gospodarki zakończyło się to kryzysem, ale stopniowo wszystkie firmy wdrażają rozwiązania, dzięki którym działanie biznesów może wrócić na właściwe tory. Było to ogromne wyzwanie zarówno dla firm starających się utrzymać na rynku w niepewnych czasach, jak i dla sektorów IT oraz telekomunikacji i cyberbezpieczeństwa, starających się sprostać niespotykanemu dotąd zapotrzebowaniu na usługi. Skala i tempo zmian wymusiły od tych sektorów opracowywanie nowych, skutecznych rozwiązań, umożliwiających bezpieczne funkcjonowanie firm z wielu branż. Proponowane działania, takie jak rozpowszechnienie spotkań w trybie on-line, wpisały się w standardy funkcjonowania firm i będą dalej stosowane nawet po zakończeniu pandemii.
Sytuacja pandemiczna ujawniła w sektorze telekomunikacji i cyberbezpieczeństwa, podobnie jak w wielu innych branżach, jakie są strategiczne potrzeby kompetencyjne i krytyczne obszary działania firm. Z badania „Potrzeby kompetencyjne w kontekście skutków pandemii koronawirusa” wynika, że najważniejszym działaniem dla firm, które zostało podjęte w odpowiedzi na skutki pandemii, była aktualizacja polityki cyberbezpieczeństwa, czyli opracowanie i wdrożenie procedur dostosowanych do trwającej sytuacji i jej skutków. Teraz gdy wszystko powoli się stabilizuje, należy skupić się na zadbaniu o to, aby takie dokumenty zostały należycie zaktualizowane i również w przyszłości mogły usprawnić działanie organizacji. Sposoby zarządzania w kryzysie powinny stać się fundamentem działania każdej firmy, szczególnie w obliczu możliwych, kolejnych fal wirusa – mówi Wiesław Paluszyński, Prezes Polskiego Towarzystwa Informatycznego, Przewodniczący Sektorowej Rady ds. Kompetencji Telekomunikacja i Cyberbezpieczeństwo.
Zapewnienie bezpieczeństwa danych, aplikacji i sieci w związku z wprowadzeniem pracy zdalnej i świadczenia usług na odległość, a przede wszystkim nieprzerwanego działania samej organizacji, stanowią obecnie najważniejsze wyzwanie dla prawidłowego funkcjonowania firmy, również od strony prawnej. Dlatego warto zadbać w obszarze kompetencji pracowników o odpowiednie szkolenia, które pozwolą zlikwidować luki w tym zakresie – dodaje Xawery Konarski, Starszy Partner w Kancelarii Traple Konarski Podrecki i Wspólnicy, Członek Sektorowej Rady ds. Kompetencji Telekomunikacja i Cyberbezpieczeństwo.
Wyniki badania będą stanowić podstawę do tworzenia scenariuszy dla przyszłych działań szkoleniowych, edukacyjnych i doradczych w kontekście zapewnienia potrzebnych kwalifikacji i kompetencji, umożliwiających sprawne funkcjonowanie biznesu w obliczu istniejących zakłóceń oraz prognozowanych skutków pandemii. Efektem badania będzie ustalenie, czy i jakie kompetencje okazały się niezbędne i których brakuje bądź będzie brakować w najbliższym czasie w kontekście spodziewanych konsekwencji pandemii dla obu sektorów.
Strategiczne kompetencje w telekomunikacji i cyberbezpieczeństwie
Sektor telekomunikacji i cyberbezpieczeństwa, podobnie jak sektor informatyczny w porównaniu z innymi, nietechnologicznymi sektorami gospodarki, stosunkowo łagodnie został dotknięty skutkami pandemii. Zdaniem ankietowanych pandemia wpłynęła więc w umiarkowanym stopniu na zmianę dotychczasowego modelu działania firm. Tak twierdzi najwięcej, bo 40 proc. respondentów, a w co dziesiątym przedsiębiorstwie koronawirus nie wymusił żadnych zmian w modelu działania. Bardzo duże i duże zmiany oraz małe i bardzo małe odnotowano odpowiednio w 24 proc. i 26 proc. firm z tego sektora.
Połowa przedsiębiorców przewiduje, że wprowadzone w modelu działania zmiany będą trwałe, a ponad połowa (55 proc.) uważa, że zmiana dotychczasowego modelu działania wpłynęła na zmianę kompetencji pracowników co najmniej w umiarkowanym stopniu. Jedynie 9 proc. ankietowanych w ogóle nie widzi konieczności zmiany kompetencji pracowników. Z kolei zdecydowana większość respondentów (67 proc.) uważa, że w ciągu najbliższych 12 miesięcy pandemia i jej skutki nie zmienią nic w aspekcie potrzeb kompetencyjnych w ich firmach. Zaledwie 8 proc. badanych jest zdania, że w tym czasie pojawi się zapotrzebowanie na nowe kompetencje.
Zatem jakie kompetencje mają obecnie największe znaczenie? Według badanych są to kompetencje związane z obsługą klienta, w tym również świadczeniem usług pomocy technicznej w trybie zdalnym (średnia: 3,58 w skali 1-5), zarządzeniem projektami w trybie pracy zdalnej (3,57) oraz z instalowaniem, konfigurowaniem, administrowaniem i zabezpieczaniem systemów obiegu dokumentów i organizacją pracy zdalnej i hybrydowej w firmie (po 3,55).
Natomiast w ciągu najbliższych 12 miesięcy największe znaczenie będzie miało tworzenie i wdrażanie metod zapewniania ciągłości działania firmy w sytuacji nagłych zagrożeń (3,61), a także implementowanie, konfigurowanie, administrowanie i zabezpieczanie systemów obiegu dokumentów (3,6) oraz integracja systemów (3,6) i zarządzanie zasobami danych (3,58).
Jeśli chodzi o dostępność specjalistów z określonymi kompetencjami na rynku pracy, to najłatwiej znaleźć fachowców w zakresie: obsługi klienta, w tym również świadczenia usług pomocy technicznej w trybie zdalnym, tworzenia i wdrażania nowych metod zapewniania ciągłości działania firmy w sytuacji nagłych zagrożeń, a także implementowania, konfigurowania, administrowania i zabezpieczania systemów obiegu dokumentów i zarządzania zasobami danych (po 84 proc. dla połączonych odpowiedzi „zdecydowanie tak” i „raczej tak”). Kompetencją, z którą wiąże się najmniejsza dostępność specjalistów, jest analiza ryzyk w zmiennym, niestabilnym środowisku pracy (74 proc.).
Gdzie szukać fachowców?
Niemal wszystkie firmy zdobywają potrzebne kompetencje poprzez utrzymanie, szkolenie lub przekwalifikowanie własnych pracowników (95 proc.). 62 proc. badanych korzysta również z pozyskiwania doświadczonych specjalistów z rynku, a 47 proc. z zatrudniania młodych specjalistów, absolwentów uczelni i przygotowywania ich do zadań w firmie. 29 proc. respondentów twierdzi, że ich firmy pozyskują potrzebne kompetencje dzięki współpracy ze szkołami lub uczelniami.
Jednak co piąty ankietowany uważa, że w związku z sytuacją pandemiczną i jej prognozowanymi skutkami należy jak najszybciej wprowadzić zmiany w systemie edukacji. Według większości respondentów powinno się już teraz aktualizować i dostosowywać programy kształcenia na studiach, a także udostępniać środki na przekwalifikowanie pracowników i zwiększyć liczbę (zdalnych) szkoleń i kursów dla pracowników w sektorze. Spory odsetek przedstawicieli firm telekomunikacyjnych wspomniał również o konieczności wprowadzenia aktualizacji i dostosowania programów kształcenia w szkołach ponadpodstawowych.
W badaniu wzięło udział 129 przedstawicieli mikro, małych, średnich i dużych firm z sektora telekomunikacja i cyberbezpieczeństwo, prowadzących działalność w obszarze telekomunikacji przewodowej, bezprzewodowej, satelitarnej i pozostałej telekomunikacji (PKD, Sekcja J, 61.10, 61.20, 61.30, 61.90).
