O potrzebach uczniów i nauczycieli, edukacji wspieranej przez sztuczną inteligencję oraz systemowej zmianie podejścia do procesu uczenia się z Jordanem Chrysafidisem, globalnym szefem ds. edukacji w Microsoft rozmawia nasz redaktor naczelny Krzysztof Bogacki.
KB: Bardzo się cieszę, że mamy okazję porozmawiać. Moje pierwsze pytanie dotyczy komputerów w edukacji. Jak to wygląda? W czasie mojej szkolnej edukacji osobiste komputery były nowością, ale to było w latach 90. Dzisiaj nastąpiła znaczna transformacja w tej dziedzinie, a Microsoft odgrywa w tym ogromną rolę. Jak dokładnie Microsoft wspiera edukację w Europie?
JC: To świetne pytanie. Po pierwsze, chciałbym podziękować za okazję, że mogę tutaj z Tobą porozmawiać. Kiedy myślimy o obszarze edukacji, tak naprawdę skupiamy się na umożliwianiu każdemu uczniowi realizacji jego pasji i celów edukacyjnych. Staramy się dostarczyć im wszystkie narzędzia, których potrzebują, niezależnie od tego, czy mieszkają w mieście czy na wsi, czy są ekonomicznie uprzywilejowani czy nie. Jako firma chcemy, aby narzędzia, które dostarczamy, naprawdę dostosowywały się do nich i pomagały im, niezależnie od ich zdolności. Odpowiadamy również na potrzeby, o których mówią nam nauczyciele, że chcą mieć dostęp do narzędzi, które są proste, bezpieczne i działają na przystępnych cenowo urządzeniach. Każdy uczeń powinien mieć szansę w pełni uczestniczyć w nauce wspieranej przez nauczycieli, którzy wykorzystując technologię, mogą ograniczyć zadania administracyjne. To pozwala im skupić się na tym, co najważniejsze: pomaganiu uczniom w nauce. Analityka, ułatwienia dostępu czy tłumaczenia w czasie rzeczywistym, to jedynie niektóre z szerokiego wachlarza rozwiązań. Chodzi o danie każdemu dziecku szansy na świetną edukację – taką, która prowadzi do sukcesu w karierze i w życiu. W dobie rozwoju AI, edukacja zyska jeszcze więcej. Od spersonalizowanego uczenia się, które wykorzystuje sztuczną inteligencję do dostosowywania metod nauczania i materiałów do potrzeb poszczególnych uczniów, przez zautomatyzowane ocenianie, które uwalnia nauczycieli od żmudnej oceny testów, dzięki czemu mają więcej czasu na pracę z uczniami, po inteligentne systemy, które zmieniają sposób, w jaki uczniowie znajdują informacje i wchodzą z nimi w interakcję, możliwości poprawy wyników edukacji i dostępności będą naprawdę transformacyjne. postępy oferują możliwość ponownego wyobrażenia sobie rozwiązań dla długotrwałych wyzwań w edukacji w czasie, gdy są one być może najbardziej potrzebne. Windows 11 Pro Education został stworzony z myślą o uczniach i nauczycielach, którzy potrzebują prostego środowiska pozwalającego na większe skupienie podczas nauki, a także dla szkolnych administratorów IT, dla których kluczowe jest bezpieczeństwo urządzeń, łatwość w ich wdrażaniu i zarządzaniu w zmieniających się warunkach roku szkolnego. Jednym z aspektów, na który zwróciliśmy uwagę, to zachowanie systemu Windows w formie okrojonej, aby można było zakupić bardziej przystępny cenowo sprzęt. Wyodrębniamy części systemu operacyjnego, które nie są używane w klasie, takie jak na przykład aplikacja Xbox, WeatherBug lub Candy Crush. To aplikacje, które świetnie sprawdzają się w środowisku konsumentów, ale być może nie w środowisku edukacyjnym.
Dodajemy także wspaniałe narzędzia, takie jak tłumaczenia i transkrypcję wbudowane w system operacyjny, ponieważ są to rodzaje narzędzi, które można wykorzystać w klasie i z których warto korzystać częściej. Dodatkowo dla tej grupy przygotowaliśmy także specjalne ceny, aby uczynić system jak najbardziej przystępnym finansowo – dzięki temu jak najwięcej uczniów może skorzystać z tej nowej technologii.
Wspomniałeś o narzędziu do tłumaczenia. Czy obsługuje ono również język polski?
Oczywiście, że tak. Jeśli chodzi o tłumaczenia, obsługujemy ponad 120 języków, a dodatkowo ta funkcjonalność jest zintegrowana w różnych aplikacjach. Mogę rozmawiać z Tobą po angielsku, a Ty możesz od razu otrzymać polską transkrypcję. To ogromne ułatwienie w procesie nauki i włączenie uczniów bez względu na język w jakim się porozumiewają, co odpowiada na ogromne potrzeby wynikające z migracji ludności.
Tak, dokładnie. To jest podobne do tego, co oferuje Microsoft Teams, kiedy otrzymujesz transkrypcję?
Dokładnie.
Korzystałem już z tego narzędzia w aplikacji Teams i działa całkiem dobrze. Warto nadmienić w tym miejscu, że Microsoft, we współpracy z producentami OEM, stworzył program o nazwie Shape the Future. Na czym dokładnie polega ten program? Jak działa i jakie są główne korzyści dla instytucji edukacyjnych i uczniów?
Shape the Future to program, który umożliwia obniżenie kosztów dostępu do narzędzi cyfrowych dla uczniów i nauczycieli. Dzięki udziałowi w programie szkoły mają możliwość zakupienia po preferencyjnych cenach laptopów i komputerów stacjonarnych z najnowszym oprogramowaniem. W połączeniu z urządzeniami edukacyjnymi przygotowanymi przez producentów urządzeń takich jak Dell, Lenovo, HP, Asus czy Acer udało się stworzyć kompletną, jednolitą i bezpieczną platformę komunikacyjno-dydaktyczną dla szkół. Chcemy, aby nasz produkt trafił w odpowiednie ręce, czyli do uczniów i nauczycieli, dlatego konieczny jest proces weryfikacji, czy jako kupujący jesteś rzeczywiście związany z instytucją edukacyjną. Nauczyciele lub instytucje mogą zarejestrować się online, a my weryfikujemy te informacje. Następnie, kiedy idziesz do wybranego sprzedawcy, przedstawiasz dokument upoważniający do skorzystania z tej specjalnej ceny. Może to faktycznie obniżyć koszty urządzenia o nawet 30 proc. To pieniądze, które można zainwestować w zakup większej liczby urządzeń do klasy czy dodatkowych rozwiązań.
Jak być może wiesz, w Polsce właśnie ruszył rządowy program „Laptop dla ucznia”. Chciałbym wiedzieć, jak Microsoft widzi tę znaczną zmianę w podejściu do edukacji w Polsce i jakie korzyści dla instytucji edukacyjnych i uczniów przewidujesz w konsekwencji wdrożenia tego programu?
To bardzo ambitny program. W ramach mojego stanowiska mam okazję podróżować po całym świecie i widzieć implementacje, zarówno udane, jak i te mniej udane. Pozwól mi odpowiedzieć na Twoje pytanie w kilku częściach. To, czego oczekiwałbym od udanej implementacji, to zmiana sposobu, w jaki edukacja i nauczanie odbywają się w klasie – i to już obserwujemy w Polsce. Jeśli tylko zastępujesz papier urządzeniem, to naprawdę nie osiągnąłeś zbyt wiele. My próbujemy przygotować uczniów na przyszłość. Myślę, że możemy się zgodzić co do tego, że nie ma scenariusza, w którym dzisiejsi uczniowie ukończą edukację i nie będą korzystać z technologii. Nie ma znaczenia, czy jesteś rolnikiem czy programistą komputerowym – w każdym przypadku technologia w jakiś sposób wkradnie się w twoją profesję. Integracja technologii, możliwość nauki od reszty świata, potęga internetu – te sprawy są niesamowicie ważne. Trudno też przeoczyć potęgę sztucznej inteligencji. AI jest już częścią rozwiązań, które aktualnie dostarczamy. Technologia już teraz jest mocno zaangażowana w to, jak żyjemy i pracujemy. Trzeba rozpocząć tę podróż do cyfrowej przemiany bardzo wcześnie. Druga strona medalu to nauczyciele, którzy również muszą być zaangażowani w proces tych zmian. Myślę, że widzieliśmy wiele z tego podczas pandemii. Nagle wszyscy stanęli wobec konieczności nauczenia się, jak nauczać uczniów w domu.
Na początku nie było to łatwe.
Tak. W rzeczywistości wielu ogarnęła panika. Ale to, co naprawdę widzieliśmy, to potrzeba narzędzi, które teraz wzmacniają poziom współpracy i pracy zespołowej przy zadaniach, które trzeba wykonać w klasie. I to jest to: tak dzisiaj działa społeczeństwo. Niewielu ludzi pracuje w izolacji. Wiemy, że pracujemy razem, aby wykonać zadanie. Ponadto te narzędzia dają uczniom w klasie możliwość wyrażenia siebie, którzy są bardziej nieśmiali. Przykładem jest funkcja podniesienia ręki w Teams, ale są także funkcje głosowania, które pozwalają na większą anonimowość. Dzięki temu nauczyciel może przeprowadzić ankietę w klasie i wszyscy czują się komfortowo. Podobnie jest z zadaniami do wykonania w domu – nie trzeba ich czytać przed całą klasą, co może sprawić, że uczeń poczuje się nieswojo. To są rzeczy, które wydobywają najlepsze cechy każdego dziecka, niezależnie od tego, czy jest pewniejszy siebie, czy może nieco bardziej nieśmiały. Ostatnia rzecz, którą chciałbym podkreślić, to pozycja nauczycieli i dawania im narzędzi do radzenia sobie z dodatkowym obciążeniem w klasie. Powtarzają się trzy kwestie, które widzę w przypadku nauczycieli na całym świecie. Po pierwsze, to populacja starzejąca się. To oznacza, że być może w innym tempie przyjmują technologię. Chcemy, aby ten proces był łatwiejszy, bardziej intuicyjny. Po drugie, czują się naprawdę przeciążeni pracą, a cokolwiek możemy zrobić, aby umożliwić im lepszą naukę w krótszym czasie, jest krytycznie ważne. Na koniec: zawsze czują się źle wynagradzani. Dlatego wszystko, co możemy zrobić, aby inwestować w nich, jest tym, co ostatecznie pomaga im czuć się lepiej w swojej pracy i przekłada się na lepsze wyniki. Moja siostra też jest nauczycielką.
O, więc wiesz z własnego doświadczenia.
Tak, i przykład, który mam dla ciebie, jest naprawdę istotny, ponieważ jej głównym zadaniem jest nauczanie angielskiego jako drugiego języka. W Kanadzie 28 proc. wszystkich uczniów w klasie uczy się angielskiego jako języka obcego. Nie urodzili się w Kanadzie. Mamy duży napływ ludzi z Ukrainy czy z północnej Afryki. I chcemy, żeby jak najszybciej opanowali język lokalny. Jednym z najważniejszych czynników wpływających na to, czy będziesz dobrze czytać w swoim drugim języku, jest to, czy byłeś w tym dobry w ojczystym języku. Mamy narzędzie, które nazywa się Reading Coach. Pozwala ono uczniowi otrzymać pakiet do przeczytania, następnie używa sztucznej inteligencji do analizy. W konsekwencji nauczyciel otrzymuje spersonalizowany raport dotyczący tego, w czym uczeń potrzebuje pomocy i jak mu pomóc. Moja siostra mówi, że to jest świetne, tylko że ona nie mówi np. po ukraińsku. Jak może to ocenić? Narzędzie oceni tekst w każdym języku, który wybierzesz i dostarczy raport w języku docelowym. A, co więcej, uczeń może użyć sztucznej inteligencji do wygenerowania zestawu do przeczytania. Może na przykład powiedzieć, że chce, aby jego historia była osadzona na pustyni z astronautą i delfinem, a narzędzie wygeneruje tekst do przeczytania, dzięki czemu uczeń czuje się zaangażowany w to, co robi. W zespole mojej siostry pracuje 6 osób. Pracują w okręgu szkolnym z 35 tysiącami uczniów. Chcieliby przejrzeć oceny wszystkich uczniów w ciągu roku. Teraz mogą przejrzeć te 35 tysięcy rekordów w 1 dzień. To jest wielka zmiana i to realna. Łatwo zobaczyć, co technologia może zrobić w zakresie dostarczania lepszej edukacji uczniowi i wsparcia nauczyciela.
Już dotknęliśmy tematu sztucznej inteligencji, ale wrócę do niego trochę bardziej szczegółowo, ponieważ obecny model systemu edukacji jest trochę przestarzały i w wielu przypadkach bardzo podobny do systemu szkolnictwa z XIX wieku. Czy sztuczna inteligencja zmieni cały system edukacyjny?
Tak, widzimy wiele różnych modeli na całym świecie, jeśli chodzi o to, jak instytucje wybierają, aby wdrożyć AI. Są takie koncepcje, jak np. odwrócona klasa, w której to uczniowie uczą się nawzajem, mają tematy, które przyswajają we własnym tempie. Myślę, że sztuczna inteligencja z pewnością odegra w edukacji znaczną rolę. Jesteśmy na początku tego procesu, ale już widzimy wiele interesujących rzeczy. Właśnie wspomniałem o narzędziu Reading Coach, które używa sztucznej inteligencji do dostosowywania materiału do poziomu ucznia, a to jest ważne. Nie oznacza to, że podnosisz poprzeczkę, aż uczeń przestaje się przykładać, ani że go spychasz w dół. Sztuczna inteligencja może dostosowywać treści tak, aby spełniały potrzeby ucznia. W Polsce jesteśmy na etapie pilotażowym, więc to są doświadczenia z pierwszej ręki. Mamy narzędzie do nauki matematyki, które jest naprawdę potężne. Narzędzie to wykorzystuje sztuczną inteligencję do rozwiązywania równań matematycznych i zrozumienia, gdzie uczeń popełnia błąd. Sztuczna inteligencja nie tylko mówi: „Okej, zrobiłeś to źle”, ale mówi: „Okej, widzę, że popełniłeś błąd w tej konkretnej części tego równania”. Następnie przedstawia dodatkowe ćwiczenia, które pozwolą uczniowi poprawić tę konkretną umiejętność. Jest to profilowanie pod względem konkretnej trudności, co do której uczniowie wiedzą, że potrzebują pomocy. Wiedzą, że popełniają ten sam błąd kilka razy. To jest zupełnie normalne, nic w tym złego. Myślę, że bardzo ważne jest, aby to uczucie niepowodzenia w rzeczywistości przekuwać na sukces. Dlaczego? Ponieważ wiesz, że musisz nauczyć się czegoś nowego. Wiesz, że masz miejsce, w którym możesz to zrobić. O to chodzi w edukacji. Oczywiście, w ramach badań możemy również dostarczyć wielu informacji na temat tego, jak uczenie się odbywa się w szkole, jak możemy polepszyć wyniki, dostosować program, znaleźć i ocenić obszary, w których uczniowie potrzebują wsparcia. Wszystko to jest już dostępne i wprowadzane w życie. Myślę, że tak będzie wyglądała przyszłość. Nie ma innej drogi. Nie jest możliwe, że będzie tak jak w przeszłości, ponieważ świat jest znacznie bardziej rozwinięty i bardziej złożony, a technologia pomaga nam to zrozumieć. Sztuczna inteligencja jest narzędziem, które naprawdę pomaga dostosować edukację do naszych potrzeb.
Myślę, że to jest bardzo ważny kierunek rozwoju edukacji, a sztuczna inteligencja ma ogromny potencjał do zmiany tego, jak uczniowie uczą się i jak nauczyciele nauczają. Wróćmy teraz do konkretów. Jakie narzędzia i programy edukacyjne oferuje Microsoft na rynku edukacyjnym?
Mamy wiele różnych narzędzi i programów dostępnych dla instytucji edukacyjnych. Myślę, że najlepiej, jeśli to opiszę w kontekście rozwiązań, jakie dostarczamy, i omówię to na przykładzie jednego z naszych programów, który nazywa się Microsoft Education. Jest to fraza, która może być myląca, ponieważ wiele osób kojarzy Microsoft Office z pracą w biurze, jednak nie zdaje sobie sprawy, że w rzeczywistości jest to świetne narzędzie do nauki. Dla wielu osób jest to ważne, ponieważ można je łatwo przenieść z miejsca pracy do szkoły. Oczywiście, nie jest to jedyny program, ale jest to jedno z naszych głównych narzędzi w dziedzinie edukacji. Uczymy się od klientów; starając się wyjaśnić, czym jest to narzędzie, i skupiając się na tym, co naprawdę oferuje, mieliśmy wiele do zrobienia, aby lepiej zrozumieć, co można dostarczyć nauczycielom i uczniom, co zrozumieć, jak zabrać się za to i przyspieszyć naukę. I myślę, że to jest jeden z naszych najlepszych programów.
Czy jest dostępny również w Polsce?
Tak, jest dostępny w Polsce w kilku różnych formach, zarówno dla uczniów, nauczycieli, jak i instytucji. Microsoft Office 365 Education jest jednym z takich narzędzi. Dla uczniów oznacza on dostęp do narzędzi takich jak Word, Excel, PowerPoint, które już znają i z którymi pracują w domu. Ale dzięki temu programowi mogą pracować na tym samym poziomie w klasie, a to znacznie zwiększa efektywność. Uczniowie mogą współpracować nad projektem online – na przykład nad prezentacją – aż w końcu nauczyciel dostanie gotowy wynik na swoim komputerze, a nie piętnaście różnych przesyłanych mailem dokumentów. Nie trzeba się martwić np. o zgubienie pracy. Jako uczeń z kolei możesz w łatwy sposób kontrolować postępy w tym programie, a nauczyciel może sprawdzać zadania, pracować nad nimi i oceniać je online. Jest to narzędzie, które naprawdę ułatwia pracę zarówno uczniom, jak i nauczycielom. Dla nauczycieli mamy Microsoft Teams, który umożliwia komunikację i współpracę z uczniami. Dzięki temu narzędziu można dostarczyć materiały do nauki online, prowadzić zajęcia na żywo oraz korzystać z jeszcze wielu innych funkcji. Teams jest naprawdę unikalnym narzędziem, które pozwala nauczycielom efektywniej zarządzać klasą i dostosować się do jej potrzeb.
Czyli to narzędzie pozwala nauczycielom prowadzić zajęcia zdalnie, a także umożliwia komunikację i współpracę z uczniami. Jest to bardzo ważne w obecnych czasach.
Tak, szczególnie w obecnych czasach, ale nie tylko. Myślę, że kiedy mówimy o edukacji, jest to jedno z narzędzi, które nauczyciele mogą używać, niezależnie od tego, czy uczą w klasie, na odległość czy hybrydowo, czyli na przykład co drugi dzień. Teams jest elastycznym narzędziem, które umożliwia różne formy nauczania. Jeśli jesteś nauczycielem, to może ci to pomóc w każdej sytuacji: jako narzędzie do zarządzania klasą, organizowania materiałów, a także do komunikacji z uczniami i rodzicami. Ostatnim elementem, o którym warto wspomnieć, jest narzędzie Minecraft: Education Edition. Jest to wersja gry Minecraft stworzona specjalnie z myślą o edukacji. Jest to narzędzie, które pozwala nauczycielom i uczniom tworzyć własne światy i uczyć się w nich. Można na przykład tworzyć modele matematyczne, ucząc się o geometrii i algorytmach. Minecraft: Education Edition pozwala na rozwijanie umiejętności krytycznego myślenia, rozwiązywania problemów i kreatywności w formie, która jest dla uczniów atrakcyjna i przyjemna. To tylko kilka przykładów narzędzi, które oferujemy w ramach programu Microsoft Education, ale jest ich wiele więcej.
To brzmi naprawdę interesująco. Microsoft wyraźnie inwestuje w edukację i dostarcza narzędzi, które pomagają uczniom i nauczycielom w nauce i pracy. Dziękuję bardzo za te wyjaśnienia.
Dziękuję, to dla mnie przyjemność i jednocześnie inspiracja. Myślę, że praca w obszarze edukacji jest naprawdę ważna, i jestem podekscytowany, że mogę być częścią tego procesu.
