Nowoczesne technologie są nierozerwalnie związane z rozwojem cywilizacyjnym i w coraz większym stopniu wpływają na życie społeczno-gospodarcze. Transformacja cyfrowa powiązana jest z rozwojem przedsiębiorstw, wpływając m.in. na zwiększenie zwinności biznesu czy zaangażowanie klientów. Z okazji 30-lecia działalności Polskiej Izby Informatyki i Telekomunikacji we współpracy z IDC Polska powstał raport „Trendy w branży teleinformatycznej”, w którym eksperci wskazują najważniejsze trendy nowych technologii, które w przyszłości znacząco wpłyną i zrewolucjonizują naszą gospodarkę.
Sztuczna inteligencja jako rozwiązanie przyszłości
W ostatnich latach sztuczna inteligencja (AI) pojawiła się jako siła transformacyjna w różnych branżach i wpływa bezpośrednio na działania przedsiębiorstw, oferując liczne możliwości innowacji, budowania przewagi konkurencyjnej i wzrostu biznesowego. Wielu menadżerów upatruje we wprowadzeniu AI szanse dla swoich organizacji, dotyczące m.in.: budowania i wdrażania nowych modeli biznesowych, automatyzację procesów, wyeliminowanie powtarzalnych wykonywanych w tym momencie przez człowieka zadań, ale także np. do rozwoju kapitału ludzkiego w kontekście zwiększania kompetencji zawodowych.
Jednak, jak wskazują eksperci w raporcie, wprowadzenie AI w organizacjach nie następuje natychmiastowo i bez żadnych obaw. Jednym z głównych wyzwań jest ograniczone zaufanie do systemów AI, a także wpływ AI na miejsca pracy. Chociaż zauważalny jest ogromny potencjał zwiększenia produktywności i efektywności, to obawa pracodawców dotyczy tego, że AI może również automatyzować i w pewien sposób zastępować pracowników. Może to prowadzić do zmniejszenia zatrudnienia, zwłaszcza w branżach, które polegają na pracy ludzkiej.
Eksperci z NASK PIB wskazują, że AI jest potężnym narzędziem, które używać trzeba z rozwagą i świadomością jego zalet i wad.
AI nie jest ani dobre, ani złe – od człowieka zależy, jak będzie użyte. Są obszary, przykładowo medycyna, czy systemy obsługi klienta, gdzie AI ma niewątpliwie pozytywny wkład jako narzędzie, które się nie męczy i gotowe jest do działania 24 godziny na dobę. Jednak o ile automatyczny system obsługi klienta w banku raczej nie budzi obaw, to wdrożenie takiego systemu do obsługi telefonów alarmowych jak 112 czy 999 wzbudziłoby kontrowersje. – podkreśla dr inż. Konrad A. Ciecierski, kierownik Zakładu Zastosowań Sztucznej Inteligencji w Medycynie, Centrum Badań i Rozwoju, NASK PIB.
Eksperci z firmy Fujitsu wskazują dodatkowo, że pojawienie się sztucznej inteligencji nie stanowi zagrożenia, a może być wręcz kluczowym punktem zwrotnym w rozwoju wielu gałęzi gospodarki.
AI zapowiada nową erę charakteryzującą się wzrostem wydajności i perspektywami wdrożenia cyfrowej transformacji dla firm z wielu sektorów. U podstaw potencjału sztucznej inteligencji leży niezrównana zdolność radzenia sobie z różnorodnymi zadaniami, od analizowania obszernych zasobów danych, po ułatwianie podejmowania skomplikowanych decyzji. AI nie zastąpi ludzkiej inteligencji. Dla innowacyjnych przedsiębiorstw ma być narzędziem zwiększającym ludzki potencjał. Narzędziem wyróżniającym się nieznanymi wcześniej możliwościami przetwarzania ogromnych zbiorów danych, dającymi możliwość wyciągania wniosków i podejmowania decyzji w oparciu o zgromadzone przez firmy informacje. – mówi Michał Grzegorzewski, Head of Solution Architects and Services Delivery w Fujitsu Polska, Fujitsu Technology Solutions.
Istotnym wyzwaniem jest także czynnik, który wpływa bezpośrednio na rozwój AI, czyli edukacja i kompetencje. Jak wynika z raportu, istnieje znaczna luka w zakresie umiejętności związanych ze sztuczną inteligencją. Kolejną ważną kwestią jest także wprowadzenie odpowiednich regulacji prawnych, wpływających na funkcjonowanie sztucznej inteligencji.
Problemem jest to, że w chwili obecnej zarówno w Polsce, jak i w Unii Europejskiej nie ma aktu prawnego bezpośrednio regulującego sztuczną inteligencję. Mamy oczywiście w systemie prawnym funkcjonujące regulacje, które stosują się do wykorzystywania sztucznej inteligencji, mimo że nie posługują się terminem „sztuczna inteligencja”. Przykładem są np. przepisy RODO, które niewątpliwe odnoszą się do przetwarzania danych osobowych z wykorzystaniem SI. To nie jest jednak wystarczające, potrzebne są regulacje, które odnoszą się właśnie bezpośrednio do działania AI. W przyszłości fundamentalne znaczenie odgrywać będą dwie regulacje Unii Europejskiej – Akt o sztucznej inteligencji oraz Dyrektywa o odpowiedzialności za sztuczną inteligencję, których głównym celem będzie zapewnienie bezpieczeństwa tworzenia i korzystania z systemów SI oraz określenie szczególnych zasad dotyczących odpowiedzialności za szkody spowodowane działaniem tych systemów. – wskazuje Xawery Konarski, Kancelaria Traple Konarski Podrecki i Wspólnicy.
Cyfrowa edukacja kluczem do zmniejszenia luki kompetencyjnej
Rozwój firm w Polsce jest coraz częściej powiązany z ich transformacją cyfrową. Rola IT w organizacjach staje się kluczowa, a kompetencje cyfrowe coraz bardziej poszukiwane. Odpowiednia cyfrowa edukacja jest więc kolejnym ważnym trendem i wyzwaniem na przyszłe lata.
Zatrudnianie doświadczonych specjalistów technologicznych i utrzymanie aktualnych pul kompetencji w organizacjach stanowiło bowiem w 2022 roku poważne wyzwanie zarówno dla dostawców, jak i odbiorców technologii. Według badań IDC aż 53 proc. organizacji w Europie i 33 proc. w Polsce miało problem z obsadzeniem wolnych stanowisk technologicznych.
Jakie są więc najbardziej poszukiwane kompetencje technologiczne?
W regionie Europy Środkowo-Wschodniej (CEE), związane są one z obszarem cyberbezpieczeństwa, a trend ten nasilił się jeszcze bardziej po agresji Rosji na Ukrainę. W 2022 roku kluczowymi kompetencjami IT w Europie była analiza i zarządzanie danymi. Znacząco zwiększył się również popyt na kompetencje związane ze sztuczną inteligencją (AI), zarządzaniem usługami i operacjami IT (ITSM i IT Operations) oraz budowaniem i zarządzaniem chmurą obliczeniową.
Istotne jest oczywiście, w jaki sposób organizacje w Europie radzą sobie z wypełnianiem tej luki kompetencyjnej. Podstawową strategią jest podnoszenie kwalifikacji technologicznych pracowników IT i biznesowych. Kolejnym czynnikiem jest także podnoszenie wynagrodzeń, zatrudnianie nowych pracowników oraz poszukiwanie nowych grup kandydatów, które wcześniej nie były brane pod uwagę.
Cyberbezpieczeństwo wyzwaniem przyszłości
Jak wynika z raportu PIIT i IDC Polska rynek rozwiązań bezpieczeństwa (sprzętu, oprogramowania on-premises i wdrażanego w chmurze oraz usług) w Polsce wzrośnie w 2023 r. o 15,2 proc. rok do roku. Wzrost ten będzie nieznacznie wyższy niż w Europie Zachodniej (13,1 proc.). Wydatki na cyberbezpieczeństwo napędzają głównie zagrożenia wynikające z sytuacji geopolitycznej, rosnące potrzeby będące efektem transformacji cyfrowej, nowe regulacje i stale zwiększające się ryzyko ataków ransomware.
W miarę jak organizacje migrują do środowisk chmurowych, zmienia się podejście do bezpieczeństwa i technika zwalczania pojawiających się zagrożeń. Wraz z przenoszeniem funkcji biznesowych do chmury i rosnącą liczbą pracowników zdalnych, coraz więcej uwagi poświęca się wykrywaniu zagrożeń i reagowaniu na nie. To zdecydowanie jeden z ważniejszych trendów, który determinować będzie budowanie nowoczesnej gospodarki przyszłości.
Cyberbezpieczeństwo to kolejny obszar, w którym na poziomie europejskim i krajowym wkrótce zaczną obowiązywać nowe, bardziej rygorystyczne przepisy. Wśród nich najważniejsza jest dyrektywa w sprawie środków na rzecz wysokiego wspólnego poziomu cyberbezpieczeństwa w całej Unii Europejskiej, czyli NIS2. Szacuje się, że w Polsce kilka tysięcy firm zostanie objętych nowymi obowiązkami w związku z implementacją regulacji NIS2, która będzie obejmować infrastrukturę krytyczną. Dostosowanie się firm do tych regulacji prawnych będzie kolejnym wyzwaniem na następne lata.
